(…) na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą zasiłkową”, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.
Powołany przepis określa dwie odrębne przesłanki utraty prawa do zasiłku chorobowego:
- wykonywanie pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy;
- wykorzystanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia.
Podmiotami uprawnionymi do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek, którzy zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy może podlegać każde zwolnienie bez względu na wskazania lekarskie zamieszczone na zaświadczeniu lekarskim „chory powinien leżeć” lub „chory może chodzić”.
W tym miejscu warto mieć na uwadze również treść uzasadnienia do wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 29 czerwca 2015 r. (III Ua 9/15), w którym Sąd stwierdził, że „wykonywanie zadań członka komisji wyborczej nie może być w żaden sposób utożsamiane z zarobkowaniem. Funkcja ta ma charakter działalności społecznej, obywatelskiej wykonywanej dla dobra społeczności lokalnej, wyborców organów władz jednostek samorządu terytorialnego. Aktywność członka Komisji Wyborczej nie może być w jakikolwiek sposób uznana jako praca. Ma ona charakter ekwiwalentu za koszty dojazdu na czynności związane z przeprowadzaniem głosowania i ustalaniem jego wyników, koszty utraconego zarobku, straconego czasu. Nie ma ona jednakże wartości wymiernej w odniesieniu do wykonywanych przez taką osobę czynności. Dieta ta stanowi jedynie swoistą formę rekompensaty kosztów, jakie często może ponieść członek Komisji Wyborczej, aby wypełnić ciążące na nim zadania, obowiązki”. Co więcej Sąd ten uznał również, że w tym konkretnym – rozpatrywanym przez Sąd przypadku – udział pracownika w pracach wspomnianej komisji wyborczej nie mógł wpłynąć negatywnie na przebieg leczenia pracownika i stan jego zdrowia, bowiem, w ocenie Sądu, zadania jakie pracownik wykonywał nie wiązały się „z przesadnym wysiłkiem oraz stresem”.
Należy jednak pamiętać, że co do zasady orzeczenia sądów wiążą tylko w konkretnej, rozpatrywanej przez dany sąd, sprawie. Wyjątek stanowią jedynie uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego, składu połączonych izb oraz składu całej izby (z chwilą podjęcia uzyskują one moc zasad prawnych i wiążą nie tylko inne składy orzekające Sądu Najwyższego, ale również wyznaczają kierunek w orzecznictwie innych sądów).
Podkreślić należy, że na gruncie orzecznictwa Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, stosownie do którego przeszkodą w osiągnięciu celu zwolnienia lekarskiego, jakim jest odzyskanie zdolności do pracy, mogą być wszelkie zachowania pracownika (ubezpieczonego) utrudniające proces leczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2005 r., III UK 120/05, OSNP z 2006 r. nr 21-22, poz. 338 oraz wyrok tego Sądu z dnia 04 listopada 2009 r., I UK 140/09, Lex nr 564767). Dlatego też przy rozpatrywaniu (ocenie) czy konkretne zwolnienie lekarskie jest wykorzystywane zgodnie z jego celem niezbędne jest, w ocenie Sądu Najwyższego, uwzględnienie całokształtu okoliczności danego stanu faktycznego i rozstrzygnięcie sprawy w sposób indywidualny.
(…) zgodnie z Kodeksem pracy urlop rodzicielski można łączyć z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił tego urlopu. Pracownik korzystający z urlopu rodzicielskiego może w tym czasie wykonywać pracę u pracodawcy udzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (art. 1821e § 1 Kp.) W związku z powyższym urlop rodzicielski udziela się na pozostała część wymiaru czasu pracy. Podjęcie pracy w czasie korzystania z urlopu rodzicielskiego następuje na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. W przypadku łączenia przez pracownika – rodzica dziecka korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:
- 82 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie ;
- 86 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci lub więcej przy jednym porodzie.
Ponadto, w przypadku łączenia przez pracownika – rodzica dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika – rodzica dziecka w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:
- 130 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
- 134 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci lub więcej przy jednym porodzie.
Kodeks pracy nie normuje natomiast kwestii podejmowania dodatkowej pracy przez pracownika korzystającego z urlopu macierzyńskiego albo urlopu rodzicielskiego na podstawie umów cywilnoprawnych, ani też w ramach własnej działalności gospodarczej. Podejmowanie takich prac w tym okresie nie jest zakazane.
Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres określony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. Na podstawie art. 31 ust. 4a ustawy zasiłkowej, wysokość zasiłku macierzyńskiego zmniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu.
Pozostałe formy wykonywanej działalności nie wpływają na wysokość pobieranego zasiłku macierzyńskiego. Kobiety, które w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego pełnią funkcję członka obwodowej komisji wyborczej nie muszą tego faktu zgłaszać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
(…) warunki ustalania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego określa ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390, z późn. zm.). Zgodnie z obowiązującym i realizowanym przez gminne organy właściwe art. 17 ust. 1 ww. ustawy o świadczeniach rodzinnych, jednym z podstawowych warunków otrzymania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jest niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Z kolei zatrudnienie lub inna praca zarobkowa, zgodnie z art. 3 pkt 22 ww. ustawy o świadczeniach rodzinnych, oznacza wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zatem sprawowanie funkcji członka obwodowej komisji wyborczej, jeśli nie spełnia ww. definicji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej nie spowoduje braku prawa lub utraty przyznanego świadczenia pielęgnacyjnego.
Należy wskazać, że ostateczna ocena okoliczności indywidualnej sprawy i ustalenie w indywidualnej sprawie prawa do świadczeń rodzinnych, w tym ustalenie czy dana osoba nie wykonuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jednoznacznie zdefiniowanej w ww. artykule, należy do kompetencji organu właściwego, tj. wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, który dokonuje rozstrzygnięcia w drodze decyzji administracyjnej, od której stronie przysługuje odwołanie w terminie i trybie wskazanym w pouczeniu decyzji.
(…) zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r., poz. 735 ze zm.) bezrobotnym może być osoba zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Osoba bezrobotna nie może zatem z zasady pozostawać w sytuacji, która wskazaną gotowość do pracy ogranicza lub wyklucza. Nie obejmuje to jednak dni wolnych od pracy takich jak sobota i niedziela. Jeżeli zatem bezrobotny zadania związane z pełnieniem funkcji członka obwodowej komisji wyborczej wykonywać będzie tylko w sobotę i niedzielę – to nie stanowi to przeszkody do pozostawania w statusie bezrobotnego, a tym samym pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Jednocześnie zgodnie z art. 75 ust. 3 ww. ustawy bezrobotny w każdym roku kalendarzowym może zgłosić w urzędzie pracy łącznie do 10 dni braku gotowości do pracy. Jeżeli zatem zadania związane z pełnieniem funkcji członka obwodowej komisji wyborczej wykonywane miałyby być również w dni powszednie, to bezrobotny może wykorzystać wskazaną w tym przepisie możliwość zgłoszenia braku gotowości do pracy np. zapobiegawczo na poniedziałek po dniu wyborów (o ile nie wykorzystał do tej pory wskazanego limitu), a wówczas nie utraci statusu bezrobotnego. Brak gotowości do pracy należy oczywiście zgłosić w urzędzie pracy przed dniem, w którym ów brak gotowości do pracy ma mieć miejsce. Należy jednak podkreślić , iż zasiłek dla bezrobotnych za taki dzień nie będzie przysługiwał.
Wskazać też trzeba, iż bezrobotny nie może uzyskiwać miesięcznie przychodu z innego tytułu niż zatrudnienie w kwocie przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Za przychód w rozumieniu ww. ustawy uważa się jednak tylko przychody opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Diety z tytułu pełnienia funkcji w komisji wyborczej są zwolnione od podatku do kwoty 3000 zł. A zatem tylko w sytuacji, gdyby dana osoba przekroczyła wskazaną granicę spowoduje to utratę statusu bezrobotnego, a zatem również prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/
Wytłuszczenia dokonane przez redakcję